سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار به زبان ساده

سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار (1) 

مجتبی کلانتر*

مقدمه:

هدف از این نوشتار آموزش گام به گام سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار است. تا با سرمایه گذاری و خرید سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس ضمن بهره مندی از سود سهام، گامی باشد در جهت جمع آوری پس اندازهای کوچک (حداقل پانصد هزار تومان) و افزایش مخارج سرمایه گذاری به جای مخارج مصرفی در کشور و همچنین ایجاد بسترهای لازم برای توانمند کردن مردم استان عزیزمان.

تعریف بورس:

شاید برای کسانی که اطلاعات کمی راجع به بورس دارند، که اتفاقا مخاطبان اصلی ما هستند، اولین سوالی که به ذهن متبادر می شود این است که "بورس یعنی چه؟" حال از منظر علمی «بورس اوراق بهادار» به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها یا اوراق قرضه دولتی یا موسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه‌های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است. بنابراین حداقل دو گروه در بورس فعال هستند یکی صاحبان پس انداز وسرمایه (من و شما) و دیگری متقاضیان سرمایه (شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار)، و نقش بازار متشکلی همچون بورس اوراق بهادار این است که دسترسی این دو گروه به هم را ممکن می کند. بهتر است برای فهم مسئله مثالی بزینم؛ فرض می کنیم فردی به یک بنگاه معاملات اتومبیل مراجعه می کند و به مدیر بنگاه می گوید: " می خواهد نیمی از اتومبیل (تاکسی) خود را به شخص (اشخاص) دیگری واگذار کند" و مدیر بنگاه قیمت اتومبیل را 10 میلیون تومان ارزیابی می کند و به وی اطمینان می دهد یک مشتری پیدا خواهد کرد، حال بر حسب اتفاق  شما به همراه 4 نفر از دوستانتان به این بنگاه مراجعه می کنید و با مدیر بنگاه در خصوص مشارکت در خرید یک اتومبیل (تاکسی) صحبت می کنید شما جمعا مبلغ 5 میلیون تومان(هر کدام 1 میلیون تومان) پس انداز کرده اید. مدیر بنگاه فرصت را غنیمت می شمارد و شما را به دارنده اتومبیل (تاکسی) معرفی می کند. و معامله صورت می گیرد و شما هر کدام صاحب ده درصد از اتومبیل شده اید و دارنده اتومبیل پنجاه درصد از اتومبیل را دارد. در مثال مذکور شما و دوستانتان سرمایه گذار(سهامدار)، دارنده اتومبیل متقاضی سرمایه (شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار)، بازار خرید و فروش اتومبیل (بورس اوراق بهادار) و بنگاه معاملاتی (شرکت های کارگزاری) هستند.

عایدی ما از بورس:

اساسی ترین سوالی که سرمایه گذاران می پرسند این است که: "چگونه سرمایه های ما افزایش(کاهش) می یابد و یا چگونه به سودمی رسیم یا دچار زیان می شویم؟"

از دو طریق یکی افزایش قیمت سهام و دیگری بدست آوردن سود ناشی از فعالیت شرکت، البته این دو کاملا به هم وابسته هستند،

1.    افزایش(کاهش) قیمت سهام یعنی چه؟: اگربه مثال مورد اشاره در بخش قبل مراجعه کنید افزایش(کاهش) قیمت سهام یعنی افزایش (کاهش) قیمت اتومبیل، به این صورت که شما یا یکی از دوستانتان به هر دلیلی می خواهد دارایی خود را به پول نقد تبدیل کند برای اینکار بار دیگر به بنگاه معاملات اتومبیل مراجعه می کند و ده درصد سهم خود از اتومبیل را به حراج می گذارد و به مدیر بنگاه اعلام می کند به بالاترین قیمت ممکن بفروشد. مدیر بنگاه بعد جستجو موفق می شود فردی را متقاعد کند که ده درصد اتومبیل فوق الاشاره را به قیمت 1 میلیون و 200 هزار تومان بخرد. در این مثال همانطور که ملاحظه می کنید سرمایه گذار اولیه از سرمایه گذاری خود 200 هزار تومان (معادل 20 درصد)  عایدی کسب می کند. و یا اینکه مدیر بنگاه هر چه تلاش می کند نمی تواند مشتری با قیمت بیش از800 هزار تومان برای خرید ده درصد سهام فرد پیدا کند که در این صورت فرد معادل 200 هزار تومان (معادل 20 درصد) دچار زیان می شود.

2.   سود ناشی از فعالیت شرکت: هر شرکت فعال در بورس دارای یک سال مالی می باشد که معمولا از اول فروردین ماه آغاز می شود و در پایان اسفند ماه به اتمام می رسد. یعنی کل هزینه های شرکت را از درآمدهای شرکت کسر می کنند و هر آنچه باقی می ماند تحت عنوان سود سهام بین سهامداران تقسیم می کنند. و با توجه به مثال مورد اشاره در بخش قبل فرض کنید کل درآمد بدست آمده در یک سال ناشی از جابه جای مسافران توسط اتومبیل (تاکسی) مورد اشاره 18 میلیون تومان بوده است که کسر می شود مبلغ 8 میلیون تومان بابت حقوق و مزایای راننده، 500 هزار تومان هزینه بیمه، 1 میلیون تومان هزینه سوخت، 1 میلیون تومان هزینه استهلاک و 1 میلیون و پانصد هزار تومان سایر هزینه ها، بنابراین سود ناشی از فعالیت اتومبیل (تاکسی) در یک سال بالغ بر 6 میلیون تومان است که هر کدام از شما مبلغ 600 هزار تومان سود عایدتان می شود. البته همانطور که قبلا اشاره شد ممکن است فعالیت شرکت زیان ده باشد که راجع به این مسئله در ادامه بحث خواهد شد.

چگونه می توانیم فعالیت خود را در بورس آغاز کنیم؟

نقطه آغاز فعالیت ما در بورس مراجعه به یک کارگزاری است. ما می توانیم با در دست داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی و کپی آنها به یکی از کارگزاری های فعال در اهواز مراجعه نماییم. تا اینکه کد سهامداری تعریف شود. در بازار بورس سرمایه گذاران با کد سهامداری از یکدیگر متمایز می شوند. بعد اخذ کد سهامداری می توان اقدام به خرید نمود. طبق قانون تمامی افراد بالای 18 سال شخصا می توانند اقدام به خرید و فروش سهام کنند، و افراد پایین تر از 18 سال هم می توانند کد سهامداری داشته باشند با این تفاوت که در هنگام فروش پول حاصل از فروش سهام به حساب پدر یا قیم قانونی آنها واریز می گردد.

*کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامه ریزی دانشگاه تهران 

** این نوشته در روزنامه نسیم خوزستان چاپ شده است. 

*** شرکت آموزش سرمایه گذاری و سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران 

تحلیل بنیادی پتروشیمی خارک (شخارک)

بسمه تعالی

تحلیل بنیادی پتروشیمی خارک

نوشته: مجتبی کلانتر

·          مقدمه

برای ارائه ی  تحلیل بنیادی پتروشیمی خارک، باتوجه به حجم قابل توجه صادرات این شرکت، ابتدا بازارهای جهانی و اثر تحولات اقتصاد جهانی بر تقاضای محصولات این شرکت را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد و در ادامه با توجه به ساختار اقتصاد ملی وتحولات پیشروی این صنعت به بررسی آن از بعد هزینه ها خواهیم پرداخت و سپس صنعت پتروشیمی و رقبای شرکت پتروشیمی خارک را از منظر انتخاب برای سرمایه گذاری مورد تحلیل قرار می دهیم و در پایان موقعیت شرکت پتروشیمی خارک را در مباحث مالی ارزیابی می کنیم.

·          اقتصاد جهانی:

در ارتباط با مسائل جهانی مرتبط با پتروشیمی خارک، می توان به اثر این عوامل بر میزان تقاضا و قیمت جهانی محصولات تولیدی شرکت مذکور اشاره کرد.

طبق پیش بینی های موسسات اقتصادی دنیا رکود اقتصادی احتمالا  تا اواسط سال 2010 ادامه خواهد یافت و تقاضا برای واردات کالاها و خدمات از سوی کشورهای بزرگ صنعتی و بسیاری از کشورهای در حال توسعه کاهش یافته و این روند ادامه خواهد داشت. از لحاظ حجم تولید، متانول56 درصد، گوگرد 12 درصد، بوتان15 درصد، پروپان 11 درصد و پنتان 6درصد از تولید را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین ماده اصلی تولیدی این شرکت، متانول می‌باشد.

بازاریابی و فروش محصولات تولیدی شرکت براساس قرارداد منعقده توسط شرکت بازرگانی پتروشیمی انجام می‌شود. شرکت بازرگانی پتروشیمی متناسب با قیمت‌های جهانی اقدام به فروش محصولات شرکت می‌کند.

با توجه به اینکه در تولید محصولات پتروشیمی کشور از گاز طبیعی به قیمت یارانه ای استفاده می شود لذا کاهش قیمت صادراتی  محصولات این پتروشیمی نمی تواند نقش مهمی در حفظ سهم بازار این شرکت ایفا نماید. البته با مشاهده بودجه سال جاری (1388)شرکت پتروشیمی خارک ، می توان نتیجه گرفت که مدیران این شرکت به نحو مطلوبی موارد مذکور را لحاظ نموده اند.    

پیش بینی ها حاکی از آن است که قیمت جهانی متانول به عنوان یکی از محصولات پتروشیمی خارک بعد از سال میلادی 2009 در روند افزایشی قرار خواهد گرفت ودر سال2010 به230 دلار در هر تن خواهد رسید. در مورد سایر محصولات پتروشیمی خارک –پروپان ،بوتان وپنتان- این امید می رود که با پایان یافتن اثرات رکود جهانی درسال 2010 ، روند روبه رشدی را شاهد باشیم.

·     اقتصاد ملی:

صادرات محصولات پتروشیمی که عمده ترین رقم صادرات غیر نفتی کشور ما است با تکانه های اساسی مواجه شده است و با از دست دادن درصدی از سهم خود در بازارهای صادراتی ، اقتصاد ملی را در معرض آسیب قرار داده است. علت اصلی این امر رکود صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی در کشور های صنعتی است که تا سال آینده ادامه خواهد داشت.

در بحث اقتصاد ملی تغییرات نرخ ارز و اجرائی شدن طرح تحول اقتصادی می توانند از جمله عوامل موثر بر سودآوری پتروشیمی خارک باشد، با توجه به اینکه پتروشیمی خارک 78در صد درآمد خود را از طریق صادرات بدست می آورد.  با توجه به کسری تراز تجاری و احتمال افزایش نرخ ارز انتظار می رود که سهامداران  از  تعدیل مثبت سود هر سهم  ( EPS)بر خوردار شوند.

صنعت پتروشیمی از جمله صنایعی است که در آن از حامل های انرژی به عنوان سوخت و خوراک استفاده می شود. با توجه به این که 21 درصد از هزینه های شرکت پتروشیمی خارک مربوط به هزینه های انرژی می باشد اجرائی شدن طرح تحول اقتصادی و افزایش قیمت حامل های انرژی،  21 درصد  از هزینه های شرکت پتروشیمی خارک را تحت تاثیر قرار می دهد. این در حالی است که قطع نظر از طرح تحول اقتصادی برطبق گزارش اخیر شرکت قیمت هر متر مکعب گاز ترش مصرفی شرکت در سال جاری 300 ریال خواهد بود که بر اساس توافق با شرکت نفت تا دو سال آینده به 450 ریال افزایش خواهد یافت.

·     صنعت پتروشیمی:

پتروشیمی به صنایعی اطلاق می شود که هیدروکربنهای موجود در نفت خام و گاز طبیعی را به مواد مختلف تبدیل می کند. برای مقایسه شرکت پتروشیمی خارک با سایر شرکت های صنعت می توان رتبه نقد شوندگی سهم را مورد ارزیابی قرار داد، رتبه نقد شوندگی در واقع نشان دهنده ی تمایل بازار به خرید یک سهم می باشد، به تعبیری کلی تر می توان رتبه نقد شوندگی را مطلوبیت بازار برای یک سهم نامید و این رتبه نشان دهنده روان بودن یک سهم  است. در سه ماهه اول سال جاری در بین 307 شرکت فعال در تالار بورس شرکت پتروشیمی خارک نتوانست رتبه ای بهتر از 237 کسب کند. این در حالی است که دیگر شرکتهای مشابه همچون پتروشیمی فارابی رتبه 28 ، پتروشیمی شیراز رتبه 141، پتروشیمی اراک رتبه 281 و پتروشیمی فن آوران رتبه 302 را کسب نمودند. نسبت P/E شرکت طبق آخرین معاملات 03/7 می باشد که در مقایسه با سایر شرکت های مشابه بالاترین میزان را دارد. معمولا از نسبت P/E بالاتر می توان انتظار نرخ رشد بالا در سودآوری را داشته باشیم. با در نظر گرفتن ثبات سایر شرایط بالا بودن این نسبت در مقایسه با شرکت های موجود در صنعت را می توان بیانگر خوش بینی معامله گران از آینده بازار دانست، البته این نسبت می تواند به این مفهوم باشد که سهامداران انتظار دارند تا طی چند سال آتی (با فرض حفظ شرایط) ارزش سرمایه گذاری خود را بازیافت نمایند، با این تحلیل سهام با P/E کمتر، ارجحتراند که این مهم در سرمایه گذاری های بلند مدت می تواند ملاک تصمیم گیری باشد.

·          شرکت پتروشیمی خارک:

موضوع فعالیت این شرکت احداث، راه اندازی و بهره برداری از کارخانجات صنعتی به منظور تولید و بازاریابی، فروش و صدور انواع مختلف محصولات پتروشیمی مانند گوگرد، متان، بوتان، پروپان، پنتان و مواد نفتی سنگین تر، متانول و هر نوع مواد حلقوی نفتی یا خطی یا هر نوع ماده شیمیایی مشابه به بهره برداری رسیده است. یکی از محصولات استراتژیک شرکت، متانول می باشد که روند قیمت جهانی آن به صورت سیکلی می باشد و با شروع فصول سرد قیمت آن افزایش پیدا می کند و به تبع آن قیمت شرکت بالا می رود. این محصول جایگزین نفت می باشد بنابراین با افزایش قیمت نفت،تقاضا برای این محصول افزایش پیدا می کند.

حجم تولید شرکت پتروشیمی خارک دربودجه سال جاری(1388)معادل15/1 میلیون تن است که طبق صورت های مالی حسابرسی شده در سه ماهه نخست 47/25 درصد آن محقق شده است .طرح متانول2 شرکت تاکنون 28درصد پیشرفت کار داشته است وبودجه لازم برای اجرای این طرح طبق قراردادی با بانک صنعت ومعدن تامین شده است. این در حالی است که مساله اصلی، طرح بالادستی است که تامین خوراک گاز طبیعی آن از پروژه شرکت نفت فلات قاره است که به علت پاره ای مشکلات در تامین اعتبار به کندی در حال پیشرفت است.

با توجه به قیمت های پیش بینی شده در بودجه سال 1388 و با توجه به آنچه محقق شد،  شرکت در صورت های مالی سه ماهه نخست امسال تعدیل مثبت 25 درصد را برای سود هر سهم( EPS ) گزارش کرد.

سهامداران عمده شرکت پتروشیمی خارک عبارت اند از صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت 71/33 درصد وشرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی88/18درصد وسایر سهامداران توانسته اند درمورد تصمیم گیری های  شرکت تعاملات مناسبی داشته باشند که این مهم در شرایط حساس  می تواند به شرکت کمک کند. شایان ذکر است سهم شناور آزاد این شرکت 20 درصد است،سهم شناور آزاد میزانی از سهام منتشره شرکت است که دارندگان آن با دریافت پیشنهاد قیمت مناسب حاضر به فروش سهم خود خواهند بود، اعتقاد بر این است که هر چه سهام شناور آزاد بیشتر باشد بهتر می توان اطلاعات بازار را در قیمت خود منعکس کرد. 

در  بررسی صورتهای مالی شرکت پتروشیمی خارک و محاسبه نسبتها ی نقدینگی و کارایی نتایج ذیل حاصل شده است:

نسبتهای نقدینگی در واقع بیانگر توانایی یک شرکت در باز پرداخت دیون کوتاه مدت می باشد. به عنوان نمونه نسبت جاری شرکت در حالت استاندارد خود بایستی نزدیک به 1 باشد و  بزرگ بودن این نسبت موجب پایین آمدن  بازده سهامداران شده و در مقابل موجب کاهش ریسک بستانکاران می شود و این نسبت برای شرکت پتروشیمی خارک از  سال   86 تا سه ماهه اول سال 88 به ترتیب 28/3، 72/2 و83/2 بوده است که نشان دهنده این است که شرکت پتروشیمی خارک همواره در شرایط اطمینان مالی به حرکت خود ادامه داده است و تصور مواجهه این شرکت با کمبود نقدینگی دور از ذهن خواهد بود.

 نسبت های  کارایی را که حکایت از توانمندی مدیریت شرکت در استفاده بهینه از امکانات موجود دارد، مورد ارزیابی قرار می دهیم. یکی از این نسبتها ، نسبت گردش دارایی است. با محاسبه این نسبت ما در پی پاسخ به این پرسش هستیم که آیا افزایش دارایی ها لزوما منجر به کسب درآمد بیشتر گردیده است یا نه. با بررسی صورتهای مالی شرکت پتروشیمی خارک این نسبت  از سال 1386 تا سه ماهه اول سال 1388 به ترتیب.69/0، 67/0 و 32/0 می باشد که می توان گفت افزایش دارایی ها لزوما موجب افزایش درآمد ها و فروش نشده است، که البته این موضوع را می توان با بحران مالی 15 سپتامبر 2008 مرتبط دانست.

·     نتیجه گیری:

با توجه به اینکه درآمد های شرکت متاثر از تحولات بین المللی است و هزینه ها شرکت  از سیاست های اقتصاد ملی تاثیر می پذیرد، امید هایی برای تعدیل مثبت سود هر سهم در سال جاری وجود دارد. ضمن اینکه بررسی های انجام شده در مورد شرکت نشان می دهد با توجه به حمایت سهامداران شرکت از سهم و وجود طرح توسعه در زمینه متانول، این شرکت در بین شرکتهای پتروشیمی یکی از شرکت های قابل توجیه می باشد.

·     منابع:

1.                 شهدائی سید محمد علی- تحلیل بنیادی در بازار سرمایه- نشر چالش 1384

2.                 درخشان مسعود- ماهیت وعلل بحران مالی 2008 وتاثیر آن بر اقتصاد ایران- پژوهشکده تحقیقات استراتژیک1387

3.                 صورت های مالی شرکت پتروشیمی خارک وسایت رسمی این شرکت

4.                 روزنامه دنیای اقتصاد

5.             عبده تبریزی حسین- پدیده سهام شناور آزاد وتعیین حجم مبنا- مقاله 

6.                 روزنامه اطلاعات

با سپاس فروان از دوستان عزیزم- حسین توکلیان- مجتبی حائری- حمید زمان زاده